Waarom staat COVID-19 nog steeds op de lijst groep A van gevaarlijke infectie ziekten?
In februari van dit jaar plaatste de WHO COVID-19 op de lijst groep A van gevaarlijke infectie ziekten. Op deze lijst staan ziekten als Ebola. Ziekten waarbij de kans op overlijden als je deze ziekte krijgt 30 tot 80% is.
In februari, toe COVID-19 door de WHO op deze lijst werd gezet, noemde men nog een dodelijkheid van 3,4% (CFR = Case Fatality Rate). Aanzienlijk minder dodelijk dan de andere ziekten op de lijst, maar in combinatie met de verwachtte besmettelijkheid, was deze beslissing mogelijk wel te rechtvaardigen. Al kun je daar over blijven discussiëren.
Ondertussen is de besmettelijkheid veel lager dan verwacht en de dodelijkheid ook. De CFR is kleiner dan 0,5%. De CDC (Amerikaanse Centers for Disease Control) geven aan dat het in hun onderzoek op 0,26% uitkomt. Even ter vergelijking: De CFR van Influenza is 0.1% volgens wikipedia. In het griepseizoen 2017-2018 was de oversterfte toegeschreven aan de griep ca. 9.500 en was het aantal mensen dat ziek de griep kreeg circa 900.000. Dat komt neer op een CFR van ruim 1%.
COVID-19 lijkt dus in alle opzichten meer op Influenza dan Ebola en toch staat het nog steeds op dezelfde groep A lijst gevaarlijke infectieziekten, terwijl Influenza op geen enkele lijst staat waarvoor maatregelen genomen moeten worden.
CFR in Nederland
Uiteraard zit de angst er goed in. Maar als we de cijfers voor Nederland op een rijtje zetten, is deze angst dan wel gerechtvaardigd?!
- Tot en met 18 augustus zijn er 6.175 mensen met of door Corona overleden
- Tot en met 18 augustus zijn er 12.042 mensen opgenomen geweest in het Ziekenhuis. Het RIVM geeft aan dat 1,5% van de mensen die ziek worden, dusdanig ernstige klachten krijgen dat ze worden opgenomen in het ziekenhuis.
Op basis van het voorgaande is het geschat aantal mensen dat ziek is geworden door COVID-19 802800.
De berekende CFR op basis van dat aantal komt op 0,77%. Dit aantal ligt al onder de CFR van influenza in het heftige griepseizoen 2017-2018, maar is waarschijnlijk nog aan de hoge kant, omdat niet goed in beeld is wie er allemaal ziek zijn geweest.
Dat komt doordat een heel grote groep geen klachten krijgt, nadat ze zijn besmet.
IFR in Nederland
Een andere belangrijk gegeven om ziekten te kunnen vergelijken is de IFR (Infection Fatality Rate). Dit staat voor de kans dat men kan komen te overlijden nadat men besmet is. In dit getal zitten dus ook de zogenoemde asymptomatische dragers. Dat zijn mensen die wel besmet zijn, maar niet ziek worden.
Wat we verder weten:
- Het RIVM heeft reeds aangegeven dat ruim 98% van de mensen die ziek wordt van Corona, slechts geen tot milde klachten heeft.
- Er is ook een groep die niet ziek wordt, de zo genoemde asymptomatische dragers. Deze wordt geschat tussen de 25 en 50% van alle besmettingen.
- Bloedonderzoek onder bloeddonoren (gezonde mensen) in de leeftijdsgroep 18 tot 65 jaar laat zien dat er begin mij al 5,5% mensen antistoffen tegen COVID-19 in het bloed hadden
- Mensen met lichte klachten en asymptomatische dragers, blijken geen antistoffen in het bloed aan te maken. Het immuunsysteem kent meerdere beschermlagen en kan in veel gevallen het virus al bestrijden zonder in de fase van antistoffenaanmaak te komen.
- De groep Nederlanders die ondertussen COVID-19 heeft gehad is dus veel groter dan de 5,5% op basis van antistoffen.
Jaap van Dissel heeft op 25 juni tijdens de Briefing aan de Tweede Kamer laten weten dat de IFR tussen de 0,32 en 1% ligt. Op zich zou dit al groot nieuws moeten zijn geweest en voldoende reden om te stoppen met alle maatregelen. Maar helaas gebeurde dit niet. Ik ben hier stomverbaasd over.
Helaas heeft hij geen onderbouwing voor deze cijfers gegeven, maar ik denk dat hij daarmee nog steeds aan de hoge kant zit.
Gaan we uit van de Sanquin cijfers, bedraagt de IFR 0,64%. Veel lager dus dan de 1%. Maar zoals aangegeven is dit gebaseerd op mensen met antistoffen en geeft dat een veel te lage indicatie van het werkelijk aantal personen dat besmet is geweest. In onderstaande tabel kun je zien dat de IFR snel afneemt met de toename van het aantal besmette personen. Dat het aantal besmette personen groter is dan 10% is heel aannemelijk. Dan komt de IFR op 0,35% of lager. Ik verwacht echter dat de groep die werkelijk besmet is geweest nog veel hoger ligt en wellicht wel meer dan 20% bedraagt. Maar dat kan ik niet onderbouwen.
Over de IFR voor Influenza in Nederland heb ik helaas geen goede cijfers kunnen vinden. Deze zullen gezien het vergelijkbare patroon van verspreiding en de vergelijkbare (en zelfs iets hogere) CFR, in dezelfde orde van grote liggen.
Risicogroepen
Wat ondertussen ook meer dan duidelijk is, is dat COVID-19 voor een heel groot deel van de Nederlandse bevolking weinig risico’s met zich meebrengt. De ernstig zieken en overlijdens vinden voornamelijk plaats in een aantal risicogroepen. Hierbij zijn de risicogroepen nog beperkter dan bij Influenza, aangezien daar kinderen onder de 4 jaar ook nog een verhoogd risico kennen en bij COVID-19 speelt dat niet in deze groep.
De risicogroepen zijn:
- Ouderen (van de overledenen was 50% ouder dan 83 jaar, slechts 5,7% was jonger dan 65 jaar en onder de 50 jaar is het sterftepercentage nihil.)
- Mensen met onderliggend lijden. (87.4% van de mensen onder de 70 jaar had last van onderliggend lijden (hart en vaatziekten, 43%, Diabetes 26%, Chronische longaandoeningen 24%). Op het totaal van 6.175 overledenen zijn er slechts 70 waarvan bekend is dat zij geen bekend onderliggend lijden hadden. Bij deze mensen is geen nader onderzoek gedaan of er wellicht sprake was van verborgen onderliggend lijden).
COVID versus Influenza
Ik heb in het voorgaande een aantal malen de vergelijking van COVID-19 met Influenza gemaakt. Enerzijds omdat dit voor de meesten van onze een heel bekende ziekte is waar we al jaren mee weten te dealen en waar we op zich geen angst voor hebben, tenzij we in een risicogroep vallen. En anderzijds omdat het ziektebeeld voor een heel groot deel overeenkomt. Ook COVID-19 is een luchtweginfectie die bij de meeste mensen griepachtige klachten geeft. Helaas wordt een aantal mensen dusdanig ziek dat ze met longproblemen moeten worden opgenomen. Maar ook dat zien we bij Influenza. Influenza veroorzaakt in deze ernstige gevallen vaak een longontsteking. COVID-19 verschilt hier, doordat het de longblaasjes beschadigd. In eerste instantie wist men niet hoe men dit aan moest pakken. Veel mensen kwamen op de IC aan de beademing. Het gemiddelde verblijf in het ziekenhuis als gevolg van COVID-19 is veel langer dan door Influenza. Vooral ook omdat men niet wist, wat te doen.
Ondertussen zijn er wereldwijd vele behandelprotocollen uitgewerkt. Zowel in de eerste als tweede lijn. Het aantal mensen dat naar het ziekenhuis moet blijkt met tot wel 80% te kunnen worden gereduceerd. Voor degenen die wel naar het ziekenhuis moeten is de kans dat ze op de IC komen ook met wel 80% gereduceerd en ook de gemiddelde opname tijd is aanzienlijk afgenomen ten opzichte van begin maart. De perspectieven voor de mensen die ernstig ziek worden zijn gelukkig een stuk beter. De kans om in het ziekenhuis te overlijden is ook aanzienlijk afgenomen.
Risicogroep ouderen
Een groot deel van de mensen die helaas overleden zijn door COVID-19, waren ouderen. Een groot deel daarvan is overleden in een verzorgingstehuis. Ondertussen weten we dat juist op deze plekken waar de risicogroepen wonen ernstige brandhaarden van Corona zijn geweest. Belangrijke factor is mogelijk het gebrek aan beschermingsmiddelen geweest. Was dit er wel geweest, was het aantal mensen dat is overleden mogelijk nog een stuk lager geweest.
Daarnaast wordt er ook steeds meer duidelijk over de factor ventilatie in relatie tot aerosolen. Willen we deze risicogroep echt beschermen, dan moeten we daar de maatregelen treffen. Daarvoor hoeft niet een heel land plat gelegd te worden. Optimaliseren van de ventilatie is 1. Mocht er dan toch een verhoogd risico zijn, kunnen andere beschermende maatregelen ter plekke worden geregeld. Uiteraard dient daarbij de kwaliteit van leven ook een belangrijke rol te spelen.
Mijn conclusie
Waarom staat COVID-19 nog steeds op de lijst van gevaarlijke infectieziekten? Op basis van de feiten hoort het daar niet, danwel Influenza hoort daar ook. Maar dat lijkt me toch echt de omgekeerde wereld.
bronnen:
https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_human_disease_case_fatality_rates